Cô Martha và con gái của mình, Alexis, đã sưu tầm các đồ vật gia dụng của hãng Fire-King Restaurantware từ hàng chục năm nay, tạo nên một bộ sưu tập đồ sộ và quý giá. Đây một loại đồ dùng jadeite rất phổ biến trong quá khứ, nhưng ngày càng khó tìm ở thời điểm hiện tại.
Trước khi có Tupperware hay Pyrex, jadeite (ngọc bích) đã xuất hiện như là một chất liệu làm các đồ vật gia dụng. Đây được ví như là một loại thủy tinh có màu xanh lục sữa, chống bẩn và chịu được nhiệt, với kiểu dáng sắc sảo và màu sắc tươi tắn, tượng trưng cho sự lạc quan của nước Mỹ vào giữa thế kỷ 20. Trong thời kỳ Đại Suy Thoái, khi các gia đình không thể lãng phí dù chỉ một hạt bột, các công ty sản xuất thủy tinh đã tạo ra các loại hộp jadeite giá rẻ để đựng bột, muối và các nguyên liệu khác. Đến thập niên 1940 và 1950, jadeite trở nên phổ biến, được bán tại các cửa hàng vật dụng nội thất và cửa hàng tiện lợi.
Ngày nay, jadeite là một món đồ sưu tầm có giá trị, với mức giá dao động từ $30 đến vài trăm đô la, tùy thuộc vào độ quý hiếm. Martha và Alexis đều sưu tầm các sản phẩm của Fire-King Restaurantware, hãng đồ gia dụng nổi tiếng với các thiết kế đại chúng nhưng ngày càng trở nên quý hiếm. Đúng như tên gọi, dòng sản phẩm này được làm cho các nhà hàng, khách sạn và bệnh viện, nên các thiết kế thường dày và khó vỡ hơn các loại đồ gia dụng thông thường. Martha cũng chia sẻ: “Chúng rất hữu dụng. Đây là một bộ sưu tập vừa có thể chiêm ngưỡng được, vừa có thể sử dụng được.”
Những món đồ này đã tìm được ngôi nhà của mình tại nhà của Martha ở Maine, Mỹ, một căn hộ theo phong cách Nghệ thuật và Thủ công tại Skylands. Cùng chiêm ngưỡng bộ sưu tập đồ gia dụng bằng ngọc jadeite ấn tượng của bà mẹ người Mỹ bên dưới đây.
Các Món Đồ Jadeite Có Nắp
Photo: Paul Costello Dù khó tìm, chiếc máy đánh trứng làm bánh bằng ngọc jadeite cổ điển thường được bán với giá trên dưới $100. Phần chân đế của khay đựng bánh là sản phẩm hiện đại, được làm từ khuôn cổ điển và bán qua catalog “Martha by Mail” vào giữa những năm 1990.
Cốc Đo Lường và Dụng Cụ Nướng Bánh Jadeite
Khoảng 23 năm trước, Alexis bắt đầu thói quen sưu tầm các vật dụng bằng ngọc jadeite trong một chuyến đi xuyên quốc gia. Cô không biết chính xác mình đã sở hữu bao nhiêu món, nhưng cô có cảm giác dường như đã quen với tổng trọng lượng của chúng. “Tôi từng đóng gói và mang theo mỗi lần chuyển nhà,” cô chia sẻ. Qua thời gian, một phần bộ sưu tập của cô đã chuyển đến nhà của Martha. “Bà ấy dùng bát của tôi để cho mèo ăn,” Alexis nói.
Photo: Paul Costello Dụng Cụ Vắt Cam Bằng Jadeite
Photo: Paul Costello Alexis khá may mắn khi bắt đầu sưu tầm trước thập niên 1990, để rồi sau đó, giá của các vật dụng này tăng gấp đôi hoặc gấp ba qua từng năm. Kể từ năm 2003, giá đã ổn định hơn. Các dụng cụ vắt cam, từng được tặng kèm khi mua thùng trái cây, hiện nay vẫn dễ tìm và thường được bán với giá khoảng $50.
Hộp Đựng Thực Phẩm Bằng Jadeite
Photo: Paul Costello Các nhà máy sản xuất thủy tinh bắt đầu tạo ra một số món đồ màu xanh ngọc từ thế kỷ 19. Nhưng ngọc jadeite thực sự được tôn vinh vào đầu thế kỷ 20, khi thị hiếu của người tiêu dùng về đồ dùng ăn uống chuyển từ những thứ hào nhoáng của thời kỳ Victoria, chẳng hạn như họa tiết hoa và màu cầu vồng, sang màu trắng tinh khiết, đen tuyền và xanh ngọc.
Những thiết kế này trông rất hiện đại, mặc dù thực tế là sự xuất hiện và tên gọi của chúng gợi lên những vật liệu truyền thống, chẳng hạn như sứ (thủy tinh sữa), onyx (đen) và ngọc bích.
Bộ Đồ Ăn Bằng Jadeite
Photo: Paul Costello Nhiều công ty sản xuất đồ thủy tinh đã thử nghiệm với ngọc bích, nhưng chỉ có McKee và Anchor Hocking/ Fire-King đã tạo ra được một bộ đồ dùng ăn uống bằng ngọc jadeite hoàn chỉnh. Những mẫu tinh tế hơn, như mẫu Charm vuông vắn từ những năm 1950, dành cho không gian ăn uống trong gia đình.
Thực tế, McKee là công ty đầu tiên sản xuất hàng loạt đồ ăn bằng ngọc bích vào những năm 1930. Dòng sản phẩm vật dụng ăn uống hoàn chỉnh duy nhất của công ty (Laurel) cũng là dòng ít phổ biến nhất hiện nay. Bạn có thể nhận biết ngọc bích McKee bằng các chữ cái "McK" trong một vòng tròn nhỏ ở mặt sau. Tuy nhiên, Công ty Thủy tinh Jeannette mới là người đặt ra thuật ngữ ngọc bích. Hầu hết ngọc bích của Jeannette đều không có đặc điểm nhận dạng thương hiệu, ngoại trừ một số món đồ đầu tiên có chữ "J" trong một tam giác, tiếp theo là số khuôn được chạm khắc trên sản phẩm.
Công ty Anchor Hocking đã sản xuất ra dòng sản phẩm Fire-King, một loại thủy tinh có thể chịu được nhiệt độ cao của lò nướng và bếp. Và "Ngọc bích" - "Jadeite", là một trong những màu phổ biến nhất của họ.
Sản phẩm jadeite Dành Cho Nhà Hàng
Photo: Paul Costello Fenton Art Glass sản xuất nhiều loại mặt hàng ngọc bích vào năm 1921, và sau đó, McKee Glass Company ra mắt dòng sản phẩm vật dụng ăn uống màu xanh lá cây đục hoàn chỉnh đầu tiên vào năm 1930. Anchor Hocking và Jeannette sau đó nhanh chóng nắm bắt xu thế, khi hai hãng này đã cho ra mắt một số mẫu cho hộ gia đình, cũng như các dòng nặng hơn cho nhà hàng. (Thuật ngữ ngọc bích, hiện được sử dụng rộng rãi để chỉ tất cả các loại thủy tinh xanh tương tự, ban đầu được Jeannette tuyên bố; McKee gọi là xanh Skokie, và đồ của Fire-King được gọi là Ngọc bích - Jadeite). Trong 25 năm tiếp theo, ngọc bích được sản xuất hàng tấn - và may mắn cho những người sưu tầm, phần lớn trong số đó đã nguyên vẹn theo năm tháng. "Nó được làm rất tốt, nên không bị vỡ", Martha nói. "Đó là lý do tại sao vẫn còn rất nhiều sản phẩm như vậy xung quanh chúng ta."
Những món ăn bằng ngọc bích dày và nặng hơn là để sử dụng trong nhà hàng và được nhiều người sưu tập ưa chuộng. Đồ dùng nhà hàng có nhiều kiểu dáng khác nhau, như có thể thấy rõ từ hình dạng của những chiếc cốc.
Jadeite Màu Sẫm
Hầu hết những người sưu tập, bao gồm Martha và Alexis, thích tích lũy thủy tinh ở mọi sắc thái của màu xanh lá cây, nhưng những món đồ ngọc bích tối màu thường ít phổ biến hơn những món đồ sáng màu. Trong số những món đồ được cất giữ trong tủ trưng bày của Martha, bình bóng, cốc trứng và bát lồng "chống bắn nước" thẳng đứng là những món đồ được săn đón nhất. Trong khi đó, bát trộn hoa văn Swirl vẫn khá dễ tìm.
Theo Madeline Buiano - marthastewart.com