“Broken Bangle: The Blunder-Besmirched History of Jade Nomenclature” (tạm dịch: "Vòng tay gãy: Lịch sử nhầm lẫn đầy dấu tích của thuật ngữ ngọc bích") là một tác phẩm nghiên cứu sâu về sự phát triển của thuật ngữ liên quan đến ngọc.
Phòng thí nghiệm Lotus Gemology tại Bangkok vừa công bố ra mắt một cuốn sách mới về lịch sử của ngọc.
“Broken Bangle: The Blunder-Besmirched History of Jade Nomenclature” cung cấp cái nhìn chi tiết về “lịch sử gian nan” của thuật ngữ ngọc, giải thích cách mà các tên gọi hiện tại bắt nguồn từ những thông tin sai lệch và hiểu lầm. Cuốn sách cũng giới thiệu các tác phẩm của một số nghệ nhân điêu khắc ngọc và đá đương đại của Trung Quốc, kèm theo hình ảnh tài liệu lịch sử và ảnh minh họa.
Cuốn sách được viết bởi các chuyên gia: nhà địa chất và chuyên gia ngọc học Liu Shang-i; người sáng lập Lotus Gemology và chuyên gia ruby, sapphire Richard W. Hughes; Giám đốc Trung tâm Giáo dục Ngọc học của Đại học Đồng Tế (Trung Quốc) Zhou Zhengyu; và chuyên gia ngọc học của Lotus Gemology Kaylan Khourie.
“Broken Bangle” bao gồm một phần chi tiết về các thuật ngữ “nephrite” và “fei cui" (phỉ thúy).
Vào giữa thế kỷ 19, nhà khoáng vật học người Pháp Alexis Damour đã phân tích loại ngọc yù của Trung Quốc (nephrite, thuộc nhóm amphibole) và đặt tên là “nephrite”. Và ông cũng tin rằng, ông đang nghiên cứu cùng loại ngọc pyroxene ở Mesoamerica mà một bác sĩ người Tây Ban Nha thế kỷ 16 đã nhầm lẫn là được dùng để chữa bệnh thận (nephritus).
Năm 1863, Damour đặt thêm một thuật ngữ mới cho một loại khoáng chất ông gọi là “jadeite". Tuy nhiên, “jadeite” đã được biết đến ở Trung Quốc hơn hai thế kỷ với tên gọi “fei cui” (phát âm là “phây choy” - phỉ thúy), một thuật ngữ bao quát trong ngành thương mại của Trung Quốc dành cho tất cả các loại ngọc thuộc nhóm pyroxene.
Các nghiên cứu gần đây cho thấy ngọc jadeite là một loại đá kết hợp của ba thành phần khoáng chất thuộc nhóm pyroxene: jadeite, omphacite, và kosmochlor. Các thành phần này có kích thước rất nhỏ, khiến việc xác định chính xác thành phần của một viên ngọc là gần như không thể.
Dựa trên nghiên cứu này, vào tháng 7 năm 2023, Lotus Gemology đã cập nhật các báo cáo phòng thí nghiệm của mình, loại bỏ các tên gọi jadeite, omphacite và kosmochlor, thay vào đó sử dụng thuật ngữ “fei cui" (phỉ thúy).
Tháng 12 năm 2023, Viện Ngọc học Hoa Kỳ (GIA) cũng điều chỉnh các báo cáo ngọc, bổ sung thuật ngữ thương mại “fei cui” cùng ghi chú giải thích rằng thuật ngữ này ám chỉ các vật liệu jadeite, omphacite và kosmochlor khi phù hợp.
“Hiểu biết của chúng ta về thế giới chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi các tên gọi mà chúng ta đặt ra. Khi lịch sử, văn hóa, và khoa học tiến triển, điều quan trọng là đặt những cái tên chính xác và phù hợp cho các loại ngọc đặc biệt này, vốn gắn liền với di sản Trung Hoa. Thuật ngữ này nên phản ánh ý nghĩa văn hóa và cộng hưởng với cả bối cảnh lịch sử lẫn hiểu biết đương đại”, tác giả chính Liu Shang-i chia sẻ.
Đồng tác giả Zhou Zhengyu bổ sung: “Trung Quốc có câu thành ngữ ‘ném gạch thu ngọc.’ Bất kỳ cuốn sách hay bài viết nào cũng chỉ là một giai đoạn của sự hiểu biết, và nếu sự hiểu biết này có thể tốt hơn trước, đó là tiến bộ. Tác phẩm của chúng tôi chắc chắn không phải là lời cuối cùng về chủ đề này, nhưng chúng tôi hy vọng nó sẽ giúp nâng cao nhận thức của mọi người về lịch sử thú vị của viên ngọc này và truyền cảm hứng cho người khác nghiên cứu thêm. Giống như ném một viên gạch với hy vọng thu về ngọc quý.”
“Broken Bangle” cũng bao gồm các phần về văn hóa Trung Quốc, trong đó có nhiều nội dung về lịch sử của đất nước này. Cuốn sách được tài trợ bởi Zhuang Qingfang, Hiệp hội Ngọc học Hồng Kông, On Tung Jewellery, Junhao Gemology, Pinde Xuan, và Lotus Gemology.
Sách được xuất bản với số lượng giới hạn 600 bản và có thể mua trên trang web của Lotus Gemology.
Theo Lauren McLemore - NationalJeweler.com