Hóa ra, có sự khác biệt lớn giữa độ cứng và độ bền trong thế giới đá quý.
Khi nói về độ bền, ngọc đứng đầu danh sách các loại đá quý bền chắc. Điều này có thể gây bất ngờ nếu bạn từng nghe rằng kim cương là cứng nhất, vậy đâu là loại đá quý cứng nhất? Với đá quý, tất cả phụ thuộc vào việc một loại đá có chống trầy xước hay chống gãy, vỡ tốt hay không.
Từ lâu, ngọc đã là một vật liệu quan trọng với con người qua hàng ngàn năm, với một số công cụ, dụng cụ đầu tiên trong lịch sử loài người được làm từ ngọc. Kể từ đó, chúng ta đã phát hiện ra rằng loại đá tưởng như duy nhất này thực ra bao gồm hai loại riêng biệt. Cả hai đều khá bền, ít hao mòn, nhưng mỗi loại lại có những đặc tính riêng.
Một loại được gọi là jadeite và nổi tiếng nhờ màu sắc và độ trong suốt, những đặc điểm mà thị trường trang sức sẵn sàng chi trả mức giá cao ngất ngưởng. Jadeite hiếm hơn và đắt hơn so với loại ngọc còn lại, với một khối ngọc nặng 175 tấn được tìm thấy vào năm 2016 được định giá lên tới 170 triệu USD.
Nephrite là loại thứ hai, phổ biến hơn và được sử dụng rộng rãi hơn, có lẽ vì nó bền hơn cả. Thực tế, khi nói về độ bền, nephrite là khoáng chất tự nhiên bền nhất được biết đến, thậm chí bền hơn cả gốm và thép.
“Điều này giải thích tại sao nó đã được sử dụng từ thời đồ đá mới để làm lưỡi dao, đầu rìu và sau này là các tác phẩm chạm khắc trang trí,” theo Geoscience Australia. “Dù không cứng như một số khoáng chất khác như kim cương, nhưng nephrite được tạo thành từ cấu trúc đan xen các sợi mảnh hoặc tinh thể dạng kim, vì vậy nó không giòn và khó bị vỡ.”
Bạn có thể dễ dàng tạo hình một mảnh ngọc thành trang sức, nhưng rất khó để làm vỡ nó. Trong khi đó, kim cương cực kỳ khó tạo hình, nhưng lại dễ vỡ hơn so với nephrite.
Tại New Zealand, ngọc nephrite từ đảo Nam được biết đến trong văn hóa Māori với tên gọi pounamu, nghĩa là “đá xanh”. Nó được dùng để chế tạo dùi, công cụ, bình chứa, và các mặt dây chuyền trang trí được gọi là hei-tiki, được xem như một dạng taonga (bảo vật), bên cạnh các vỏ bào ngư từ một trong số ít loài ốc có thể tạo ngọc trai trên thế giới.
Trong khi đó, ngọc jadeite, với màu sắc xanh hơn rất được đánh giá cao ở Trung Quốc, và phần lớn đến từ Myanmar. Những viên ngọc này có thể đạt màu xanh lục đẹp nhất, nhưng độ trong suốt và màu sắc của chúng rất đa dạng, với nhiều tên gọi như “xanh hoàng gia,” “thủy tinh,” và “nước lam.”
Theo Johannes Van Zijl - iflscience.com