Thương hiệu trang sức Asprey (London, Anh Quốc) đã hợp tác với Đại học Oxford và kỳ vọng tiêu chuẩn hóa việc kiểm định ngọc phỉ thúy
Lần đầu tiên ông John Rigas, Chủ tịch của Asprey, tiếp xúc với ngọc bích là trong một chuyến đi đến Yangon, Myanmar vào năm 2014. Tại đây, ông bị mê hoặc bởi loại đá được gọi là “Đá của Thiên Đường”. “Nó có một sức hút kỳ diệu… Nó cuốn lấy bạn và làm bạn say mê,” ông Rigas, cựu chuyên gia tài chính, người đã mua lại Asprey cách đây 18 năm, chia sẻ.
Ngọc bích – được gọi là jadeite khi có độ trong suốt – rất được quý trọng trong các nền văn hóa Á Đông. Ngọc xuất hiện với nhiều màu sắc, trong đó jadeite hoàng gia màu xanh lục rực rỡ là loại có giá trị nhất. Thị trường ngọc bích rất lớn, và các sản phẩm chất lượng cao có thể đạt giá trị cao ngất ngưởng. Ví dụ, chuỗi vòng jadeite Hutton-Mdivani từ triều đại nhà Thanh với 27 viên ngọc đã được Cartier mua lại với giá 27,4 triệu USD trong phiên đấu giá của Sotheby’s năm 2014.
Sau khi xây dựng một bộ sưu tập ngọc cá nhân, ông Rigas đã trình bày ý tưởng phát triển bộ sưu tập ngọc cho hội đồng quản trị của Asprey. Với rất ít thương hiệu lớn tham gia kinh doanh ngọc bích một cách nghiêm túc, ông nhận thấy đây là cơ hội thương mại lớn trong một thị trường mà nghiên cứu của ông ước tính có giá trị dao động từ 8 tỷ đến 30 tỷ USD.
Khi Asprey ra mắt bộ sưu tập ngọc bích của mình, nhà kim hoàn đã tận dụng mạng lưới đại lý của Rigas tại Hong Kong, Singapore và Thái Lan để tích lũy nguồn cung ngọc mà ông ước tính trị giá “hàng chục triệu đô la”. Bộ sưu tập tập trung vào jadeite hoàng gia chất lượng cao, cùng những loại hiếm như jadeite đỏ và vòng tay tam sắc. Giá dao động từ 40.000 USD cho một chiếc nhẫn cabochon jadeite, đến các tác phẩm nghệ thuật và trang sức có giá lên tới hàng triệu đô la.
“Các thương hiệu Pháp lớn đã cố gắng tìm kiếm nguồn jadeite lớn trong một thời gian dài để ra mắt các bộ sưu tập, nhưng họ không thành công,” ông Rigas nói. “Không có thương hiệu nào khác cung cấp cả một bộ sưu tập jadeite hoàng gia, nơi bạn có thể mua một, hai, ba hoặc năm món đồ.”
Tuy nhiên, ngành ngọc bích đối mặt với một vấn đề lớn: sự phổ biến của hàng giả và các phương pháp xử lý ẩn khó phát hiện.
“Năm 1985, tại Myanmar, họ phát hiện một mỏ jadeite chất lượng kém. Người Trung Quốc không muốn lãng phí, vì vậy họ đã phát minh ra một phương pháp xử lý mới,” bà Rosamond Clayton, nhà ngọc học và chuyên gia định giá trang sức chuyên về ngọc bích, giải thích.
“Phương pháp này ngày càng tinh vi hơn, nhưng cơ bản là dùng axit hydrochloric để tẩy trắng và ổn định ngọc bằng cách phủ một lớp nhựa polymer.” Ngọc cũng có thể được nhuộm màu, mặc dù điều này làm giảm giá trị của nó. Bà Clayton cho biết bà từng thấy ngọc nhuộm được bán “với giá khá cao tại các phiên đấu giá”.
Việc nhuộm màu dễ phát hiện, nhưng kỹ thuật dùng nhựa polymer thì không. “Mọi người nghĩ rằng họ có thể nhận biết, nhưng thực ra không thể – cần phải gửi đến phòng thí nghiệm,” bà Clayton, người bắt đầu định giá ngọc tại Kowloon vào những năm 1980, khẳng định.
£26,000 Chi phí cho một lô gồm ba bài kiểm định ngọc bích được thực hiện tại phòng thí nghiệm Oxford | Nhiều phòng thí nghiệm ngọc học cung cấp dịch vụ kiểm định ngọc bích, nhưng ông Rigas cho rằng họ “không có nhiều chuyên môn về ngọc bích, cũng như không có thiết bị phù hợp để phân tích loại đá này”. |
Vì lý do này, ông đã thiết lập mối quan hệ đối tác độc quyền với Khoa Khoa học Trái đất của Đại học Oxford vào năm 2022 để phát triển quy trình kiểm định ngọc bích. Mỗi món ngọc được Asprey bán ra đều được kiểm định tại đây và khách hàng sẽ nhận được báo cáo đi kèm. Các sản phẩm ngọc được khắc laser một mã số tương ứng, với hình khắc nằm bên dưới bề mặt ngọc bằng công nghệ quang phổ độc quyền do Khoa Khoa học Trái đất phát triển. Hình khắc này chỉ có thể nhìn thấy dưới độ phóng đại 10 lần. Toàn bộ thông tin trong báo cáo được lưu trữ trên blockchain.
Các báo cáo kiểm định ngọc của Khoa Khoa học Trái đất rất chi tiết. Một báo cáo đánh giá một món ngọc bích jadeite được chạm khắc thành hình quả óc chó dài tới 38 trang, chứa đựng các phân tích khoa học chuyên sâu, với kết luận chính là: “Jadeite tự nhiên, không có dấu hiệu chứa nhựa.”
Bên cạnh việc mang lại sự an tâm cho khách hàng của Asprey khi mua sắm, ông Rigas hy vọng rằng chương trình hợp tác với Khoa Khoa học Trái đất có thể chuẩn hóa quy trình kiểm định ngọc bích. Dù thỏa thuận giữa Khoa Khoa học Trái đất và Asprey mang tính độc quyền, ông Rigas cho biết thương hiệu sẵn sàng khuyến khích các bên thứ ba như nhà sưu tập hay chuyên gia trong ngành gửi ngọc tới phòng thí nghiệm kiểm định thông qua Asprey.
Tuy nhiên, chi phí kiểm định có thể khiến các bên thứ ba phải cân nhắc. Một lô gồm ba mẫu ngọc được kiểm định tại phòng thí nghiệm Oxford có giá £26.000, và chi phí này được tính vào giá bán lẻ cuối cùng của các sản phẩm ngọc Asprey. Trong khi đó, một báo cáo từ Viện Ngọc học Hoa Kỳ (GIA) — tiêu chuẩn hàng đầu trong ngành định giá đá quý — có chi phí từ $85 đến $1.100 cho một viên ngọc, tùy thuộc vào trọng lượng. Báo cáo này kiểm tra xem ngọc có bị nhuộm màu hay thẩm thấu nhựa, đồng thời xác định loại ngọc và đánh giá màu sắc cũng như độ trong suốt.
Theo bà Louisa Bailey, trưởng bộ phận quản lý và tài chính của khoa, nguyên nhân chi phí kiểm định tại Oxford đắt đỏ hơn nhiều là do các thiết bị liên quan. Ngọc được kiểm tra bởi các nhà khoa học sử dụng ba máy móc khác nhau. “Có máy XRD (máy đo nhiễu xạ tia X) để đảm bảo rằng đây là jadeite về mặt khoáng vật học,” bà giải thích. “Có máy SEM (kính hiển vi điện tử quét) để hiển thị các ranh giới tinh thể ở các cấp độ khác nhau và bất kỳ dấu hiệu đáng kể nào của quá trình khắc axit. Cuối cùng, chúng tôi sử dụng máy FTIR (máy đo quang phổ hồng ngoại biến đổi Fourier) để phát hiện các khu vực có thể chứa vật liệu thẩm thấu, chẳng hạn như nhựa hoặc keo.”
Tuy nhiên, ông Richard Hughes, phó chủ tịch cấp cao của công ty tư vấn Lotus Gemology có trụ sở tại Bangkok và là tác giả cuốn sách Jade: A Gemologist’s Guide, nghi ngờ rằng ngành công nghiệp sẽ có nhu cầu đối với một quy trình kiểm định có thể chuẩn hóa ngọc bích — và giá trị của nó — giống như kim cương được tiêu chuẩn hóa qua bốn tiêu chí “4Cs” (cắt, độ trong, trọng lượng và màu sắc).
[Việc định lượng ngọc bích giống như] cố gắng mô tả một bức tranh, hoặc một khuôn mặt, chỉ bằng một từ. - Richard Hughes, chuyên gia đá quý
“[Việc định lượng ngọc bích giống như] cố gắng mô tả một bức tranh, hoặc một khuôn mặt, chỉ bằng một từ,” ông nói. “Điều đó đơn giản là không hiệu quả. Các thương nhân chủ yếu không sử dụng các dịch vụ này, bởi vì chúng không phản ánh chính xác những gì mắt chúng ta nhìn thấy. Các nhà buôn mua hàng dựa trên việc họ nghĩ rằng có thể bán được với lợi nhuận, thông qua kinh nghiệm của họ và sự hiểu biết về khách hàng cũng như những gì khách hàng tìm kiếm.”
Ông Rigas phần nào đồng ý với ý kiến này. Trong khi ông tin rằng màu sắc có thể được chuẩn hóa, ông thừa nhận rằng “độ trong suốt rất khó để chuẩn hóa.” Điều khiến ông hào hứng với cách tiếp cận dựa trên khoa học là khả năng cung cấp cho khách hàng của Asprey một câu trả lời chắc chắn về việc một món ngọc bích có bị xử lý hay không — điều cực kỳ quan trọng khi giá trị có thể lên đến hàng triệu đô la.
“Chúng tôi phải rất cẩn trọng với những sản phẩm gắn liền với tên tuổi của mình,” ông Rigas chia sẻ. “Chứng nhận của chúng tôi phải mang tính khoa học tuyệt đối, để bất kỳ ai mua [ngọc bích] từ Asprey đều biết rằng sản phẩm đó đúng như những gì được cam kết.”
Nguồn: Richael Taylor - Financial Times